پشم سنگ در ایران

پشم سنگ چیست؟

همانطور که گفته شد پشم سنگ عایقی بسیار عالی تشکیل شده از الیاف معدنی است. دلیل انتخاب این اسم برای آن مواد اولیه تشکیل دهنده پشم سنگ یعنی سنگ بازالت می‌باشد. این سنگ که باقی مانده فعالیت‌های آتشفشان‌هاست در گروه سنگ‌های آذرین قراردارد.

از پشم سنگ در صنایع متعددی از جمله ساختمان سازی،‌ استدیوهای ضبط و تولید موسیقی،‌ سینماها،‌ صنایع پتروشیمی و پالایشگاه‌ها، اجاق یا کوره‌ها، دیگ‌های بخار، دودکش‌ها، کانال‌های هوا و بسیاری موارد دیگر استفاده می‌شود. با وجود مزایای بسیار زیاد پشم سنگ مانند جلوگیری از پخش شدن آتش یا داغ شدن ستون و ریزش ساختمان، عایق صوتی عالی و صرفه جویی در انرژی و

نحوه تولید پشم سنگ

برای تولید آن سنگ بازالت را در دمای ۱۵۰۰ درجه سانتی‌گراد ذوب می‌کنند و با استفاده از تکنولوژی و روش‌هایی خااص آن را به الیاف بسیار ریز با قطر میکرونی تبدیل می‌کنند. تقریبا تمام مواد اولیه تشکیل دهنده پشم سنگ را سنگ بازالت تشکیل می‌دهد و تنها ۳ درصد مواد اولیه به روغن‌ها و سایر مواد مورد نیاز برای فرم دهی الیاف با توجه به نوع محصول اختصاص داده می‌شود. 

کاربرد انواع پشم سنگ

عایق پشم سنگ کاربردهای بسیاری در صنایع امروزی دارد به طوری که ۴۴ درصد عایق‌های به کار رفته در صنایع مختلف و ساختمان‌ها را تشکیل می‌دهد. این عایق‌ها در پنج نوع تولید می‌شوند و هرکدام برای بعضی صنایع حیاتی هستند که عبارتند از:

• پشم سنگ تخته‌ای

یکی از پرکاربردترین انواع پشم سنگ است که در صنایع مختلفی از جمله ساختمان سازی (به عنوان عایق صوتی-حرارتی برای کف، سقف و دیوارها) و صنایع کوره سازی، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی به کار می‌رود. این محصول در ضخامت‌های مختلف تولید و استفاده می‌شود.

• پشم سنگ فله‌ای

از این نوع جهت عایق صوتی حرارتی استفاده می‌شود و روند تولید آن به صورت پشم سنگ خام می‌باشد. از پشم سنگ فله ای برای پر کردن فضاهایی بدون شکل هندسی منظم استفاده می‌کنند.

• پشم سنگ لحافی

از دیگر انواع پشم سنگ می‌باشد که به صورت رولی تولید و بدون روکش یا روکش آلومینیومی، کاغذ کرافت و… ارائه می‌شود. این نوع انعطاف متوسطی دارد و برای عایق کاری سقف ساختمان‌ها، سوله‌ها، سقف‌های کاذب، دیوارها، کانال‌های تهویه هوا و به طور کلی سطوحی با خمیدگی کم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• پشم سنگ پتویی

برای تولید این نوع عایق از هیچ نوع عامل پیوندی استفاده نمی‌شود و در برخی زمینه‌ها مانند عایق کاری ماشین آلات، تجهیزات صنعتی و لوله‌های قطور و… به عنوان یک عایق حرارتی-صوتی ضروری است.

• پشم سنگ لوله

این نوع برای عایق کاری لوله‌ها در تاسیسات مختلف استفاده می‌شود. تولید آن در قطر استاندارد لوله‌های موجود در بازار و با ضخامت‌های مختلف صورت می‌گیرد.

مزایا و معایب استفاده از پشم سنگ

این الیاف نسبت به عایق‌های دیگر تحمل دمای بیشتری دارد و موارد استفاده آن نیز گسترده‌تر می‌باشد.  مقاومت در برابر آب و رطوبت از دیگر ویژگی‌های سنگ پشم می‌باشد.

امروزه محققین پی برده‌اند که مواجه شدن با گرد و غبار و الیاف مواد لیفی مانند پشم سنگ، پشم سرباره یا پشم شیشه برای انسان‌ها و حیوانات مشکلاتی ایجاد می‌کند. به همین دلیل در کشورهای بسیاری قوانین سختگیرانه برای ایمنی در به‌کارگیری این مواد و تولید آنها تصویل شده است. شرکت‌های مختلف در تلاشند با تولید محصولاتی با کیفیت برتر، اثرات بهداشتی کمتر و ثبات زیستی پایین‌تر این عوارض را کم کنند.

در رابطه با تاثیرات پشم سنگ برای سلامتی نیازمند آزمایش‌های بلند مدتی است که مضر بودن آنها قطعا تایید شوند. اما به طور کلی در برخی منابع اثرات منفی آن کمتر از پشم شیشه است. البته ممکن است این محصول در صورت تماس طولانی باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی، سوزش چشم و… شود.

برای جلوگیری از این اتفاقات رعایت نکات ایمنی هنگام نصب، یعنی استفاده از ماسک و دستکش مخصوص، عینک و وسایل بهداشتی ضروری است. ممکن است هنگام نصب ذرات پشم سنگ ریخته و وارد سیستم تنفسی یا چشم شوند که در این صورت حساسیت‌های پوستی، سوزش چشم یا مشکلات تنفسی برای فرد ایجاد می‌شود. از دیگر معایب آن نیز می‌توان به افت کیفیت عایق‌ها پس از گذشت زمان، ریزش محصول به مرور در صورت انتخاب غلط و هزینه نسبتا بالا برای استفاده اشاره کرد.

به طور کلی باید در استفاده از پشم سنگ دقت کنیم و رعایت نکات ایمنی، بهداشتی و اصول اولیه ضروری هستند. همچنین انتخاب نوع و کیفیت محصول تاثیر بسیاری دارند. برای مثال با انتخاب صحیح و جلوگیری از افت کیفیت و ریزش، نیاز آن به ترمیم به زمان دورتری موکول شده و با کاهش مصرف انرژی موجب صرفه جویی در هزینه‌ها نیز می‌شود. برای کار با آن، برش و نصب علاوه بر رعایت نکات ایمنی باید از تجهیزات مخصوص استفاده شود